Het is namelijk nog al wat om zijn schoenen te willen vullen. Juist omdat ik naar hem ben vernoemd, wat mij ook vaak is verteld. De vernoemde is ook vaak de gedoemde. Niet zelden is de persoon reeds overleden en houd de vernoeming een boodschap en/of verwachting in!
Johannes is geboren in Hemrik in januari 1922. Hij was het negende kind van de vijftien. Om met de deur in huis te vallen, oom Johannes is door een auto-ongeluk om het leven gekomen. 17 februari 1966, dus vier jaar voor mijn geboorte. Hij mocht maar 44 jaar worden.
Auto-ongevallen met dodelijke afloop komen vaker voor in onze familie lijnen. Een frappant gegeven, dat indruk op mij heeft gemaakt. Ik noem mijn nichtje Petra en neefje Dennis. Kinderen nog, hun levens geknakt als pioenrozen in een hagelbui.
Hier begon een moeilijke tocht, voor tante en haar kinderen. Ieder kind heeft een eigen manier of uitweg gevonden. Het was niet mooi voor sommige en het gemis was zo groots.
Het zoeken naar informatie zorgde ervoor dat ik hun vader voor even weer levendig kon maken. Er komen verhalen opgang, fotoalbums en oude dozen gaan open. Allemaal kleine schatkamertjes. Omdat ik vanuit alle vijftien lijnen een of meerdere contacten heb, kan ik kleine cadeautjes doorgeven. Een foto van je vader, kijk dan. Hoe bijzonder dit is heb ik zelf mogen ervaren toen ik kinderfoto’s van mijn Va mocht ontvangen.
Deze rol past mij, de verbinder zijn. In mijn hoofd vormt zich een beeld. Ome Johannes, de verbinder, de verlosser, de oplosser. Het is bijna eng, maar denk dat dit zijn rol moet zijn geweest, verbinden.
Zorgen voor en opnieuw kansen zien. Maar ook zijn goedheid, waar volop misbruik van werd gemaakt. Hij had het beste voor met anderen, hij gaf graag en gul. Hij deelde tegen beter weten in soms. Hij kon wel met minder en zo ook goed zijn weg vinden. Tante was het niet altijd met hem eens, maar dan was de daad al gedaan.
Ome Johan, verbinder. Tjonge wat een schoenen om te vullen. Ik leer zijn jongste dochter opnieuw kennen, het is al zoveel jaar geleden, ze was op de bruiloft van mijn oudste broer. En daarna nog een keer bij haar moeder. Meer dan 36 jaar later. Maar dat wat zij zoekt over haar vader, deze zoektocht begrijp ik zo goed. Wij vinden elkaar in ons familie verhaal en ze wordt daardoor de zuster die ik nooit heb gehad. Toch kan ik mij Grote Klaas, haar broer nog goed voor de geest halen als ik een foto zie. Mijn eigen broer was Kleine Klaas. Ook een speciale band hadden mijn ouders met dochter Mini. Welke ik nu heel goed begrijp. Het zijn de lange telefoon- en app-gesprekken waardoor ik hen beter leer kennen. Maar Janny zit in mijn hart, nog voordat ze een kleur noemt, benoem ik deze al. Steeds komen de antwoorden over en weer als dezelfde uitkomst. Ik leer haar kinderen kennen en natuurlijk Henk. Ze zorgt dat ik mij zo welkom voel, ze verteld haar verhaal en wat ze weet over mijn Va. Het ontroerd mij, ik meld het haar nog niet, maar het raakt mij diep. Hoe zij aan de hand van mijn Va, naar school gebracht werd. Zijn hand. Ik breek. Maar weet het is nu goed ook mede door mijn reis door zuid oost Friesland.
Wij wandelen en handelen over dezelfde paden. Ontdekken samen steeds meer en mijn zucht naar foto’s neemt alleen maar toe. Ik deel, vraag en zo vullen wij samen alle namen aan op foto’s. Natuurlijk dank voor alle anderen naast Janny. Op zolders liggen overal nog albums om te ontdekken die digitaal gemaakt kunnen worden. Voor later misschien een leuk project?
Mijn oudste broer, Klaas gaf mij aan dat ik mijn hart moet volgen, als dit is wat je moet doen. Doe wat je gelukkig maakt. Ik hoop dat onze Va’s toekijken, glimlachen en zeggen leuk hoe onze kinderen nu elkaar vinden. Kijk ze gaan!
Ome Johan, was altijd aanwezig bij ons in grotere of kleinere verhalen. Zijn manier van doen en zijn bijvoorbeeld. Of dan ging het weer over een goede grap. Of het verhaal dat mijn familie de bloemetjes buiten hadden gezet in Duitsland, dat in de ochtend de kinderen de koeien moesten melken. Over Johan niets dan goeds en met een flinke glimlach zo werd alles verteld.
Opnieuw een oom, hoe kon ik weten, ik was er nog niet. Toch leek het net of hij net als ome Siebe gewoon in Duitsland woonde.
Hoe verliefd was hij op zijn vrouw Jantje, nou ik denk heel erg. Je ziet op veel foto’s hoe hij haar als het ware draagt. Zijn ogen en houding verraad, hij vond bij haar zijn geluk. Vol trots, dit is mijn vrouw. Ze huwden in september 1944.
Ze hadden zeker lang gehuwd geweest, net zoals vele van mijn ooms en tantes. Steeds weer huwelijken van meer dan 50 jaar. Verankert in de familie banden.
Ze kregen samen vijf kinderen. De kinderen van Johan hadden wel contact met mijn ouders. Ik heb ze regelmatig ontmoet, echter niet heel bewust ze geplaatst als zijn kinderen. Het leeftijdsverschil is ook groot, waardoor ik steeds dacht is dit nu een tante of een nichtje. Nu ik hen op volgorde heb kunnen zetten, begrijp ik opeens de bijzondere band. De afstand en ziekte van mijn vader maakte het later lastig om op visite te gaan. Vervoer en geld was ook natuurlijk een ding. Tante Jantje daar ben ik een keer geweest, ik vond haar erg lief en ook trots. Toch voor mijn geboorte waren er logeerpartijen en gezelligheid.
Maar genoeg over mij, op naar het leven van oom Johan dat verrassende wendingen nam. Over zijn kindertijd weet ik eigenlijk niet zo heel veel. Meer heb ik geleerd over zijn tijd in Katlijk. Het afgebrande huis, de motor tegen de hooiberg. Op mijn reis heb ik ook het andere huisje gezien wat er nog staat.
De oorlog, de Arbeitseinsatz en hoe hij terug geroepen werd om kostwinner te worden op zeer jonge leeftijd toen zijn vader overleed. Daar heb ik lang over nagedacht, waarom juist Johannes?
De oudste zoon en zijn band met zijn vader, een klaploper die zich moeilijk staande kon houden, de oudste dochter, sprong wel bij maar had haar eigen gezin. De tweede zoon, hier werd de steun stopgezet aan Beppe. Zo belanden wij bij Tjalke en Johannes. Om steun te ontvangen had je een ongehuwde man nodig, Tjalke had inmiddels een Duitse vrouw. Voor Beppe Janke was Johannes de aangewezen persoon om dit voor elkaar te krijgen. Zo kwam Johan terug en werd vrijgesteld van arbeid in Duitsland. Ze had haar kostwinner.
Toch denk ik, dat Beppe een speciale band met Johannes had. En hij met zijn moeder. Al vroeg moest hij leren verantwoordelijk te zijn, de regie te nemen. De jongere kinderen onder hem beschouwen hem als een stabiele factor, een thuis. Als een vader. De andere kinderen hebben hem dit niet altijd in dank afgenomen. Afgunst lag op de loer. Nu was ome Johan een man die kansen zag en benutte kon. Hem lukte het keer op keer er een succes van te maken.
Na de oorlog kwamen de keuzes, als tante haar gezondheid het had toegelaten zou ik een familielijn in Australië hebben gehad. Het werd Duitsland, Grieth en Essen, er was volop werk. Hij startte eerder ook ondernemingen met een van zijn broers.
Zijn vermogen om buiten de lijntjes te denken hebben hem verder gebracht dan menig één van zijn broers.
Het had zo mooi kunnen zijn. Hij was de lijm tussen de broers en zussen. Toen hij trouwde met zijn Jantje, was Beppe niet blij, daar ging haar kostwinner. Hier volgt een loskoppeling van haar. Voor Johan tijd om zijn weg te gaan. Werken was Johan zich zeker niet vreemd.
Getuigen de vele foto’s, werken op het land, de water en wegenbouw, de boerderijen waar hij voor werkte. Hard werken en kansen zien. Een bonk van een kerel.
Overal sporen van welvaart, het gaat hem voor de wind. Worstelt en komt boven. Hij weet de kansen te verzilveren. Ook dit zorgt voor wrijving, de ene broer heeft het niet, dan haal je het toch bij de ander.
Alsof het een vanzelfsprekendheid is, boze tongen veroordelen zijn successen. Er zit vast iets achter, het kan toch niet dat hij dit allemaal zo voor elkaar heeft gekregen? Hij zou wel zelf zijn huis in de fik hebben gestoken, voor verzekerings geld. Hij zou er wel niet eerlijk aan zijn gekomen. Hij…, roddel en achterklap.
Maar goed dat er vroeger alleen brieven waren en pas later telefoon, hoe alles zo ging dat het ging. Het niet gunnen als hij wel de gulheid stopzette. Zwartmakerij, daar zijn een aantal in de familie goed in geweest.
Nu, beschrijf ik hem, als die weldoener. Maar hij had natuurlijk ook zijn streken en kon heel rigide reageren. Zijn wil was wet. Zo gebeurd het en niet anders. Zijn kinderen hebben elk op hun eigen manier hiermee moeten dealen neem ik zomaar aan.
Dat hij naar Duitsland verhuist valt ook niet in goede aarde, ze konden zo geen geld uit zijn zakken kloppen. En broer Siebe gaat met hem mee. In Duitsland had de familie, 12 konijnen, 2 geiten, 3 varkens en 1 kalf en een grote jachthond.
Ome Johan had het goed in Duitsland, hadden ook de middelen voor een luxe auto, dit zorgde natuurlijk weer voor afgunst en roddels onderling. Maar ook een smokkelaar mijn ome Johan. De smokkel waar, koffie en kuikens die hij in de kinderwagen voerde over de grens. Dochter Janny lag op de kuikens en als de kuikens zich roerde dan kietelde ze Janny.
Na eerst voor een boer gewerkt te hebben, maakt hij promotie en gaat werken voor een herenboer. Alleen deze boer was een voormalig SS-er, tante vond dit eigenlijk niet goed en het gezin besloot mede hierdoor terug te keren en nu naar de Noordoostpolder. Natuurlijk waren er meerdere redenen om dit te doen, maar dat zou een boekje openen wat ik lekker gesloten laat. Niet alles hoeft gedeeld toch?
Johannes zag altijd kansen, ging nooit bij de pakken neer zitten en zag altijd mogelijkheden, maar werkte er ook hard voor. Waar zijn broers liever anderen voor hen lieten werken. Hij heeft lang beppe ondersteund en ook andere kids. Hij had een groot hart. familie stond wel voorop, maar soms tegen wil en dank.
Ze hadden het samen best goed, vaak vrienden over de vloer, bezoek en ook familie, veel lol en gein, maar af en toe kon hij hem flink raken en daarna had hij een nare dronk zoals dat heet. Maar dat stond niet in verhouding met de rest van zijn/hun leven.
Tante zei altijd, er was niks aan de hand als hij een biertje nam of jonkie, maar het ging mis als hij ze beide nam, de befaamde kopstoot. Vroeger met de kids hadden ze een vouwwagen. Gingen vaak naar Spanje. Soms Frankrijk.
Hij wilde eerste bij een boer gaan werken, maar van bedrijfsleider naar knecht was niets voor Johannes. Toen is hij weer in de water en wegen bouw gegaan. Op het moment dat hij verongelukte werkte hij op Terschelling samen met ome Tjalke en was hij bezig om een cafe te kopen.
Op de terugweg, het was glad, de bocht en toen de boom.
Familie stond hoog in de vaandel bij ome Johan, soms ten koste van zijn eigen gezin. Tante kwam alleen te staan en werd door de helft van de Hoekstra’s soort van uitgekotst na het overlijden van Johan, toen ze Tjalke als toeziende voogd koos. Ze vonden allemaal wel een reden waarom ze het moesten zijn..haantjes gedrag! Zelfs ome Rink bemoeide zich ermee. Maar Tjalke en Gertruid waren haar echt tot steun en hielpen met van alles. Ik geef het je te doen, een leven weer opnieuw op te bouwen.
Over Johan niets dan goeds, hoewel ook zijn hand niet omdraaide voor een robbertje vechten.
Tenslotte blijven het Hoekstra’s met de bijbehorende reputatie. Je kreeg hierdoor natuurlijk ook wel zaken gedaan! De kinderen keken op naar Ome Johan, diep respect. Voor vele de fijnste oom in de familie waar je je kind zijn om alle facetten kon zijn. Hij had maar één voorwaarde, dat was dat je eerlijk was. Hoewel hij heeft ook wel eens de kinderen in de nacht van hun bed gelicht om uien en piepers te stelen.
Toch jammer dat ik hem niet heb mogen leren kennen. Ook hier gaan er nog meer verhalen komen, vele gaan mooi zijn. Dat wat er na zijn overlijden is gebeurd is mij bekent, maar kies ervoor dit niet te schrijven.
In mijn gedachte woont er een oom in Duitsland, hij is 44, maar komt nooit en wij ook nooit daar. Toch is hij aanwezig in mijn zijn, wij dragen dezelfde naam: Johan.
Walt's Hoekje 