“Akkes-Kil was een echte heks en ze woonde in het dorpje de Waal op Texel. Ze was niet zo goedaardig zegt men. Ze wachtte lang niet altijd tot het avond was voor ze te voorschijn kwam om haar nare streken uit te halen, hoewel ze zich in het nachtelijk donker, als de wind de takken van de bomen deed kreunen, wel op haar best voelde. Ze had de gewoonte om over haar onderdeurtje te hangen, zo’n groen half deurtje met zo’n mooie koperen klink eraan. Dat deurtje en die klink zagen er onschuldig genoeg uit, maar als je Akkes-Kil zag, wist je meteen dat iets loos was.
Ze stond daar zoals heksen wel vaker doen, haar armen over elkaar en haar scherpe neus vooruitgestoken. Ze had een paar ogen boven die enorme neus die je niet gewoon aankeken, nee, die keken dwars door je heen.
Naast haar zaten altijd twee witte katten op het randje van de onderdeur, elk aan een zijde. Die katten hadden ogen om bang van te worden en ze zetten kromme ruggen en dikke staarten om van te griezelen. Wanneer er dan per ongeluk iemand langskwam, begon Akkes-Kil haar kunsten te vertonen. Ze keek de ongelukkige scherp aan met haar heksenogen en als hij zo bang was dat zijn benen trilden, begon ze hem te bekogelen met de loden gewichten van haar klok. Van die grote gewichten zoals ze aan een staande Friese klok hingen, dus dat kwam hard aan. Nee Akkes-Kil was beslist een hele slechte heks.”
Het is de waargebeurde en mysterieuze geschiedenis van ‘De Heks van Texel en haar omgeving. In het vrijwel vergeten verhaal wil de woedende bevolking de heks op de brandstapel gooien.
Akkes Kil heette eigenlijk Cornelisje Pieters List (1804-1886). Zij was de weduwe van timmerman Augustijn Dirksz Dijksen (1805-1841). ‘Kil’ is een Texelse afkorting van ‘Cornelisje’ en ‘Akke’ van ‘Augustijn’. Zij was ‘Kil van Akke’ of ‘Akkes Kil’. Maar een heks gaat jaren zo niet eeuwen mee en had reeds al eens eerder met het dekselse Texel volkje gedeald.
Zo was er de Sommeltjesberg
Men zegt dat het in lang vervlogen dagen heeft gespookt op Texel. Dat er geheimzinnige dingen gebeurden, staat in ieder geval vast. Want de Sommeltjesberg bijvoorbeeld, is een heel geheimzinnige heuvel. Hij bestaat niet meer, hij is lang geleden afgegraven en het volkje was verdwenen wat er woonde.
Of het verhaal van de Engelse steen, wat heeft ze daarom gelachen toen zij hen zag graven.
Op de Hoge Berg van Texel lag vroeger een reusachtige steen. Een hele zware, ruwe steen. Tegenwoordig ligt hij er niet meer, hij is allang verdwenen, maar in die tijd lag hij er nog. Zo’n steen lijkt een gewoon natuurverschijnsel. Want in de Hoge Berg liggen wel meer grote stenen, de gletsjers hebben ze lang geleden meegebracht. Maar deze steen was anders. Het was een steen van kolossale afmetingen. De Texelaars noemden hem de Engelse steen. Men sprak vol huivering en ontzag over deze steen. En dat kwam niet alleen doordat hij naast het galgenveldje lag, hoewel dat natuurlijk ook wel meehielp. Er was een andere reden voor. Het mysterieuze van de steen zat hem in zijn afmetingen. Want wat je op de Hoge Berg zag was slechts de kop van de steen. Het punt was: waar was het andere eind van de steen? Men had geprobeerd het te vinden door diep rondom de steen te graven, maar men kon het eind niet vinden. En dat was natuurlijk ook onmogelijk, want de steen reikte, onder zee door, heel tot in Engeland. En daarom noemde men hem de Engelse steen.
Maar de arme weduwe wilde eigenlijk helemaal niets dan alleen gelaten te worden. Maar dat deden de bewoners niet. Wegwezen allemaal en ze had een goede worp. Ze was diepgelovig, alleen bezoek van de dominee kon ze wel hebben. Maar het dorp wilde maar één ding, weg met de oude heks.
Ze dacht nachten na, hoe kan ik nu een baken zijn. De bron van en voor leven en voorspoed. Daar waar iedereen naar op kijkt. Dat je van heinde en verre kunt aanschouwen? Maar telkens stoorde de dorpsbewoners haar in haar gedachten! Ik wil rust.
Na een aantal nachten, haar huisje was leeg, weg de poezen met hun rode ogen en dikke staarten. De deuropening bleef leeg. Het dorp haalde diep adem, gelukkig ze is verdwenen. Maar als de ruis in de boom toppen gaat, sluiten mensen nog steeds hun luiken. Je kunt nooit weten!
Het verhaal verteld niet hoe het met haar afgelopen is maar ik denk dat ze hen te slim af is geweest en ik zag vandaag een van haar staaltjes. Zou ze dan toch een heks zijn geweest?
Heksen bestaan al eeuwen, zo ook het geloof. Dat was hier al eeuwen eerder. Het baken is een kerk, al reeds van verre te zien. Ze huis er, in haar kat. En als het kwaad geschiedenis schrijft hoor je haar klokken.
“Listig als een kat, dat zal ik zijn, opnieuw zal ik verdwijnen zoals ik dat eerder deed.”
Eerst veranderde ze haar katten in schapen, zo zou Texel haar faam blijven behouden. Wol zal hen voorspoed brengen.
Voor haar zelf bedacht ze, hoog en droog, zal ik voorlopig leven als een oude kat. Wonend in haar eigen klokkentoren. De oude kat laat zich nog zelden zien, maar ik spotte twee rode ogen. Vanuit Den-Helder, met helder weer zie je de witte klokkentoren reeds. Het baken van voorspoed en leven. Met de pont over komt deze steeds dichterbij.
Wie tegen het licht in kijkt in de verte, spot daar een zittende kat. Maar kom je dichterbij wordt de kat een pracht van een wit kerkje, keurig rechtop met witte pootjes in het gras.
De poes met witte pootjes, kaarsrecht in het gras
Tegenwoordig ligt de kerk aan de rand van Den Hoorn, maar vroeger vormde deze het middelpunt van het dorp. In de afgelopen eeuwen, door de teloorgang van het loodswezen, zijn echter veel woningen vanwege leegstand gesloopt. Maar daar had ze natuurlijk ook een rol in. Zo had ze nu zicht op haar poezen schapen. Weg met de bewoners, alleen de dappere bleven. Niemand weet het nog precies, maar wat als…
Hoe listig, maar alleen voor wie het zien wil. Ik zie knipperende rode stipjes in de toren en op hetzelfde moment strijkt er een oude poes opeens aan mijn voeten. Miauw, ik ken jou, miauw ga maar gauw voort, voort voordat iemand het hoort.
Ik knik nog naar de toren, de kat is verdwijnen en in de weide staan allemaal witte schaapjes om het hardst te blèren. Tessel op zijn best!
Gisteren deelde ik mijn laatste deel van “De groeten uit…”. Voor sommige een opluchting en waar andere juist mij overal aanwijzingen en verbeteren aandroegen of bedankte voor het gaan langs plaatsen waar ze al lang zelf geen voetsporen meer hadden gezet.
Het was mijn doel om in deze drie dagen het meerendeel te hebben gezien/beleefd en gevoelt te hebben. Elk dorp/streek en gehucht staat voor een stukje van mijn Va zijn verleden. Soms ging het om hem persoonlijk en dan juist weer om Pake en Beppe of ooms en tantes. Ik zie nu wie hij was, waarom hij keuzes maakte. Wat dat betreft is mijn reis geslaagd. Elk verhaal heeft meerdere kanten om te belichten, zo zou ik nog veel dieper erop in kunnen gaan.
Afsluitend nam ik jullie mee naar het Heer en Veen. Oftewel Heerenveen. Wat ik bij het begin van mijn reis nog niet wist, woont hier nog best veel familie. Ik koos ervoor om ze niet allemaal te bezoeken, dit keer deed ik alleen nicht Janny van ome Johannes aan.
Bij de andere zou ik meer dan welkom zou zijn voor een kop thee, koffie of sterkers en komen op mijn tweede reis zeker aanbod.
Wanneer ik iets dieper op het verhaal kan ingaan heb ik nog geen plannen voor. Ook voel ik nu nog geen behoefte om dit verder te onderzoeken, maar ooit reis ik nogmaals naar Friesland.
In een paar maanden je totale familie zien/beleven/voelen/ervaren doet veel met een mens. Nu is het tijd om alles eens te laten rusten en te verwerken in mijn bolletje.
Maar eigenlijk gingen bijna alle deuren voor mij open, wat een bijzondere ervaring is geweest. De warmte van familie heb ik daardoor ontdekt. Hoewel er veel is gebeurd en ik mogelijk niet alle oorzaken kan achterhalen waarom het nu toch zo fout ging in de familie is het ook gewoon goed zo.
Inspiratie voldoende om dat boek te vullen en wie weet ooit een vervolg serie te maken. De Kinderen van de Heidekinderen kinderen bijvoorbeeld. Ik heb behoorlijk wat (achter) nichten en neven leren kennen, dus stof genoeg. Haha, sommige denken nu, laat het verleden maar rusten jongen. Al die ellende en meestal delen mensen juist de negatieve kanten. Ik heb dat ook ervaren.
Ik heb mensen hun fotoboeken laten openmaken, namen kunnen geven aan gezichten van toen die hun ook niet wisten. Voor even leefde ze weer voort. De groeten uit, was het foto boek van de streek, gespekt met verhaaltjes van toen. Ik heb de stamboom kunnen vullen, de meeste ook met een gezicht erbij.
De verhalen aan de hand van mijn vader, door zijn Friesland hebben ervoor gezorgd beter in connectie te staan met hem, mijn Va. Ik ben opeens trots op hem, wat hij heeft gedaan en vooral gelaten.
Dan als toetje en dit is nog niet helemaal klaar, wilde ik een kleine levensreis delen met jullie over mijn ooms en tantes, wie waren ze, zou het mogelijk zijn iets over hen te leren. Tenslotte leven wij allemaal in systemen. Het is mij redelijk gelukt, hun karakters te benoemen daarmee ook de mijne beter inzichtelijk gekregen. Noem het maar persoonlijk leiderschap.
Pake Klaas en Beppe Janke kregen samen 15 kinderen.
Natuurlijk krijgt ook Pake Reinder van der Wijk nu ook een plekje in deze lijst.
01. Rink & Janke, kregen 11 kinderen.
02. Hinke & Berend, kregen 06 kinderen.
03. Jouwert & Trijntje, kregen 01 kind.
04. Fokje, overleden, geen kinderen.
05. Fokje en Wiebe, kregen 01 kind.
06. Gerrit, overleden, geen kinderen.
07. Tjalke & Gertruid, geen kinderen.
08. Hendrik, overleden, geen kinderen.
09. Johan & Jantje, kregen 05 kinderen.
10. Aaltje, overleden, geen kinderen.
11. Engbert & Johanna, kregen 03 kinderen.
12. Tjalling & Grada, kregen 04 kinderen.
13. Siebe & Pietje, kregen 03 kinderen.
14. Aal & Theo, kregen 07 kinderen.
15. An & Theo, kregen 02 kinderen.
De 15 kinderen kregen op hun beurt, 43 kinderen. (welke ik tot dusver heb kunnen achterhalen)
De hoeveelheid achterkleinkinderen gaat nog veel groter zijn, maar daarvoor zal ik medewerking moeten hebben van de gehele familie om deze in kaart te brengen en tegenwoordig is de wet of privacy natuurlijk enorm aangescherpt. Daarbovenop wenst niet iedereen contact, ook hun goed recht.
“Die Pake Klaas en Beppe Janke, ze moesten ons alle zo eens zien.”
Mijn vader zei altijd…Klaas K.., hij heeft hem niet versleten met plassen. Hij wist wat voortplanting in hield. Laat ik voorzichtig zeggen dat hij een hoog libido had. Allemaal hebben ze natuurlijk een plekje mogen hebben in en rond mijn Va, hij was een stille kracht met een hele eigen stempel. Voor Va, het twaalfde kind! Gezichten van vroeger voor een keer terug bij elkaar.
Pake Klaas, zijn vrouw Beppe Janke en haar 2de man Pake Reinders.
Geboren In Losser.
Rink, Hendrikje, Jouwert
Geboren in Gorredijk
Fokje, Fokje en Gerrit
Geboren in Terwispel
Tjalke en Hendrik
Geboren in Hemrik
Johannes, Aaltje, Engbert en Tjalling
Geboren in Terwispel
Siebe
Geboren in Ureterp
Ali en An
Prettig kennis maken met mijn ooms en tantes. Spijtig dat ik jullie nooit echt heb mogen leren kennen. Wat mij opvalt dat familie overal steeds op één staat. Niet zozeer met elkaar maar naast elkaar het leven elk op hun bijzondere manier ingevuld heeft.
Was getekend/verteld en opgeschreven door de benjamin van de kleinkinderen, Walter Johan Hoekstra
Dag Friesland, dag Hoekepoeppies, dag Beppe en Pake. Dag dag, 👋🏻
In mijn blogs, “Reizen door Friesland, aan de hand van mijn vader en De Heide Kinderen, verwees ik naar mijn reis door Friesland. Hieruit vloeit de volgende serie: “De groeten uit…”
Heerenveen
Vanuit het Oranjewoud rijd je eigenlijk zo het Heerenveen binnen. Ik wil nog wat laatste boodschappen halen, anders mag ik niet thuis komen en als ik zo op visite ga, moet er ook wat lekkers bij de koffie. Waarom nu naar Heerenveen, dat zal ik je zo eens haarfijn vertellen.
Zo vond ik al rap een parkeerplaats, die is voor mij, net als ik naar de automaat wil lopen. Meneer meneer, wilt u mijn kaartje? U heeft dan nog 20 minuten. Wat hartstikke aardig weer. Nu moet ik opzoek naar waar ik voor kwam en blijk ik dus gewoon op gevoel voor de nieuwbouw van het gemeentehuis geparkeerd waar het complex De Crackstate nu onderdeel van is.
De Crackstate werd in 1648 gebouwd in opdracht van Johannes Sytzes Crack, grietman, noem het een soort burgemeester. Het ontwerp is waarschijnlijk van Willem de Keyser, zoon van de beroemde Hendrick de Keyser. Het gebouw doet dan ook enigszins Amsterdams aan. Het is omgeven door een gracht. De brug over de gracht stamt, zoals vermeld op een ingemetselde steen, uit 1775. De poort voor de brug is afkomstig uit de buurt van Hoorn en vermeldt het jaar 1819. Tot 1833 deed de state dienst als woonhuis van de geslachten van de familie Crack. Daarna werd het gebouw eigendom van het Rijk. In 1890 werd een gevangenis bijgebouwd. Meer dan een eeuw diende het pand als gerechtsgebouw en als Huis van Arrest (gevangenis). Laten nu best wel wat familieleden tegen wil en dank hier hun vonnissen hebben gehoord. Wij gaan daarvoor een stuk terug in de tijd, maar dat een aantal er hun beroep van maakte, de boefjes weten zelf wel wie ze zijn. Je zat hier vast of in Veenhuizen.
Elke familie geschiedenis telt een aantal schapen welke gewoon de kost verdiende met diefstal, verduistering en list en bedrog. Laten wij er maar smakelijk om lachen nu.
Tijdens de tweede wereld oorlog huisde hier een heel andere orde en werden de gevangenen gemarteld of gefusilleerd. Meerdere van mijn ooms overkwam eem arrest. Soms voor het negeren van spertijd of gewoon omdat men dacht de juiste te pakken, maar dezelfde naam droeg. Natuurlijk zaten er ook een aantal in het verzet en werden op transport gezet. Een zeer beladen stukje Heerenveen dus.
In oktober 1944 neemt de groep SD Kommando Kronberger zijn intrek in Crackstate en wordt het Nederlands personeel ontslagen. De SD-ers zijn afkomstig uit België na Duitse verliezen in het zuiden voor het front uit naar het Noorden getrokken. Vanaf dit moment zullen ze een schrikbewind in Friesland voeren. De groep staat onder leiding van SS-Haubtsturmfuhrer Kronberger. Het is een gemêleerde groep die bestaat uit Duitsers, Belgen, Tsjechoslowaken, Polen e.a.
Het was een van de meest gevreesde gevangenissen van ons land. Honderden mannen en vrouwen uit Friesland, Drenthe en de Kop van Overijssel werden er door toedoen van dit niets ontziende commando opgesloten, verhoord en gemarteld.
Om mijn blogs te schrijven wilde ik dit stukje graag in het echt zien en omdat leerde ik dat mijn vader nog een broer had. Engbert en zijn ongelooflijke verhaal is zo verbonden met die van mijn Va, dat ik zijn blog als laatste zal afschrijven. Ere wie ere toe komt. Als een van De Heide Kinderen.
Genoeg over dit bijzondere gebouw, even shoppen, taart, oranjekoek, kruidnagel kaas en droge worst. Nog twee stops! Zoals gezegd heeft het eeuwenoude dorpke Heerenveen vele historische straatjes en talloze monumenten. Oenemastate’, gelegen op het gemeenteplein, is een schitterende ‘stins’ die al dateert van 1640. Meer dan een bezoekje waard!
Ten slotte is de beroemde ‘Molen Welgelegen’. De molen werd ooit gebouwd als koren-, graan en pelmolen en is inmiddels de enige overgebleven molen uit een serie van zeventien molens die vanaf de 15e eeuw in Heerenveen stonden.
Maar naast al deze historische gebouwen waar ik dol op ben, bemerk ik al snel dat je hier lekker kunt shoppen en de vele terrassen die helaas niet open mogen nog op dit moment het een tweede bezoek zeer waarschijnlijk snel voor de hand ligt. Tenslotte wonen er genoeg gidsen om mij de sites te laten zien. Van je familie moet je het hebben toch :-)!
Ook de diverse musea zijn helaas gesloten, deel 2! Sportief gezien heeft Heerenveen natuurlijk ook veel te bieden.
Hoewel het Abe Lenstra stadion ziet er top uit, Va had helemaal niets met voetbal. Zei altijd wel die komt uit Friesland, maar dan hield het wel op. Schaatsen keek hij wel graag op teevee, hoewel ik hem nooit op zijn Friese doorlopers in actie gezien heb. Ze lagen jaren in de kelder te versloffen. Sport nee, dat was niet zijn ding. Wel jammer voor mijn broers die konden het redelijk goed, maar hij ging nooit kijken.
Maar goed ik heb een afspraak en ga voor het eerst in meer dan 30 jaar mijn nicht Janny ontmoeten, vanaf het eerste moment dat ik met haar in contact kwam, appen wij elke dag zo’n beetje. Eerst veel over familie en vroeger en later over het leven nu. Het lijkt soms wel of wij twee zielen één gedachte zijn. Op hetzelfde moment, tikken wij dezelfde antwoorden etc etc. Voelt alsof ik een zuster heb gekregen, dit gevoel roepen ook een aantal andere neven en nichten bij mij op.
Het ontvangst is super aardig, de buurvrouw klets gewoon mee, alsof ik de week ervoor nog aan de koffie zat. Wil je wat eten, krijg haring op roggebrood. Haha kijk Va, ik eet haring, weer herinneren komen terug. Langzaamaan verdwijnen de vervelende zaken uit het verleden naar de achtergrond waardoor de mooie momenten terug komen. Natuurlijk zijn er leuke cadeautjes over en weer, maar het voelt zo fijn, koffie, gebak en een biertje, ok nog een. Ik vergeet de tijd haast. Ik zou even komen hallo zeggen en door naar Emmeloord. Lieve Janny en Henkie, wat zijn jullie super schatten en Henk zijn humor, ik lig nog dubbel. Hartelijk dank, jullie zijn op deze reis echt de kroon, omdat ik bij jullie voor het eerst mijn hele geschiedenis kon delen. Tot snel, ergens weer. Maar niet bij die Spaanse tent, daar maken ze geen goede witte sangria.
Emmeloord gaat het niet meer worden, dat blijft over voor reis 2. Tijd om naar huis te gaan, het is nog niet eens ander half uur rijden. Moe en voldaan van alle indrukken, deze reis is te mooi geweest. Hoe ik het allemaal verwerkt heb, mochten jullie hier mee lezen.
Henk die was er ook, maar moest boven zitten 🙂
Nog een paar persoonlijke levensverhalen en ga ik verder met foto’s, familie en reis in het verleden van mijn Opa Pitlo, juist mijn moeders kant.
Het spijt mij, het is er weer één geworden van lengte, er is zoveel te vertellen over het hoe en waarom. Maar ook, hoe ze het deed met al haar goede bedoelingen. Dus pak maar een kop thee, een trommel koekjes en een dekentje. Ze is nog springlevend en dat maakt het meteen bijzonder maar ook lastig om over haar te schrijven.
Februari 2021
Het is mijn kans, stukjes van haar leven te delen, soms uit eigen mond en dan weer smakelijk vertelt uit de familie. Natuurlijk wel met het bekende randje van emotie en gevoel.
Er komt mij steeds als ik aan haar denk een lied in het hoofd. Conny Stuart zong het zo prachtig. Het is een lied van Annie M.G.Schmidt.
“Wat voor weer zo het zijn in Den-Haag, zijn de bomen al groen (nog kaal) op het lange voorhout”
Het klinkt bijna adelijk, het Den-Haag. En meteen het volgende lied. “Daar woont de gravin in-spe..Anstje!”
Ik pak de teksten er eens bij, denkend aan mijn tante Anstje. Wij gingen vroeger als gezin dagjes uit, dat waren hele happenings. Vaak een rondvaartboot of een trein en waar va zitten kon, ik speelde dan. Vaak mocht mijn neefje Dennis mee, zo had ik wat aanspraak. Tja Dennis, de oudste zoon van mijn broer, hij was bijna vijf jaar jonger dan ik. Voor mij was hij echt als een broertje, spijtig dat hij op zestienjarige een auto-ongeluk moest krijgen.
Soms ook ging tante Nel mee, gewoon zodat mijn moeder ook eens kon ontspannen. Maar nu, terugdenkend ging ze natuurlijk mee ter ondersteuning. Mijn Va, ging wel mee, maar deed niet mee. De band met mijn tante Nel, of Neeltje, daar plaagde ik haar altijd mee, is nog altijd daar. Ze is ook al even niet meer onder ons. Na het overlijden van mijn moeder, volgde ze zelf al snel. Ze was mijn stem/steun en liefde.
Waarom deel ik dit nu, als het stuk over mijn tante Anstje zou moeten gaan! Het illustreert wat een band met een tante kan zijn en in haar/ons geval had kunnen zijn al deze jaren. Maar de keuzes die rond mij werden genomen stonden dat juist in de weg.
Zo gingen wij ook nog in mijn tienerjaren naar Scheveningen en Madurodam. Dan vroeg ik ook wel eens, zittende in de tram, va u heeft hier toch een zuster wonen, tante An en ome Theo? Wat, die Haagse bluf, dat is mijn zuster nie sprak mijn Va zich dan uit. En als ik dan eens doorvroeg, schopte mijn moeder mij tegen mijn been of kneep even hard in mijn arm. Va zijn blik was al op het uitzicht gericht.
Ik weet nog heel vaag dat ik wel er op bezoek ben geweest, mijn broer Gerrit was ook mee. In mijn beleving woonde ze toen 4 hoog. Ik moet nog geen 7 zijn, mijn broer kocht een Honda motor. Een gele van neef Leo. Hij was er fier op, dat weet ik nog. Hij kon ook, in zijn toen al Utrechtse accent behoorlijk luid zijn. Sommige zouden het afkeuren en er volgde een vrouwenstem welke in toch rappe en in zeer duidelijke taal sprak, toch vooral zijn mond te sluiten. Mijn broer, tja die was toen al niet op zijn mondje gevallen en antwoordde terug. Ik zat op de bank, ik zat maar stil. Kreeg koekjes uit een trommel, maar vooral dat ik zo goed als ik kon niet wou kruimelen. Het was er zo netjes in huis.
Er hing iets in de lucht, ome Theo kwam thuis waardoor de sfeer anders werd. Ik vond ome Theo een beetje eng en streng ook. Maar tante had iets, iets van vrij zijn. Soort van berusting, ik was erg gevoelig voor wat volwassenen uitstraalden. Ik heb als kind vroeg geleerd, hun zo te lezen, aan hun behoefte te voldoen. Daarmee mijn eigen zijn en behoeftes uiteindelijk te hebben uitgeschakeld.
Ik voel, nu ik mijn tante An in haar 88ste levensjaar opnieuw ontmoet, hetzelfde gevoel ervaar als toen in die gang. Het gaat goed komen jongen, laat niet met je sollen. Kijk, ik kan het ook. Het komt allemaal goed. Ze zei het niet, maar ik voelde het. Het was niet dat ik mij veilig voelde, maar ik begreep haar.
Mijn tante An, is de jongste van 15 kinderen en de langst levende. Ze opent steeds meer, er gaan fotoboeken open, ze leert deze te fotografen voor mij, ze deelt over mijn Va en over haar leven, als gezin en familie. Ik leer over ome Theo, ik begrijp hem opeens stukke beter. Zeker nu ik over zijn achtergrond leer, hij zag sommige van zijn schoonfamilie Hoekstra als niet even prettig. Als sommige langs kwamen moesten ze ook vaak iets. Er werden ook wel dreigementen geuit aan het adres van ome Theo. Hij was politieagent en zoals je hebt kunnen lezen zaten er wel wat boefjes in de familie. De afstand was beter.
Ik proef aan haar dat ze blij is, een teken van haar broer Tjalling. Al was het maar via mij. Na al deze tijd, ze verteld en ze heeft vragen die ze nog niet goed onder woorden kan brengen. Het is ook wel iets, de jongste neef en het jongste kind van vijftien. Dat schept een band, instant!
Tante samen met mijn Va.
Toen ik vernam dat er nog een zus in leven was en ook nog eens zo pienter en alert. Moest ik om dichterbij te komen, het verhaal van afstand naast mij neerleggen. Tegen de laatste wens van mijn va in gaan, wie bij leven…. Maar het leven is een keuze, dit was mijn kans.
Ik moet dit doen Va. Je hebt mij ontnomen, weggehouden met een reden, niet uit pijn maar uit afzondering. Jezelf niet als heel voelen, te min, niet gezien te zijn voor wie je bent en was. Je niet welkom voelen, steeds maar weer benadrukt krijgen niet in de plaatsjes te passen. Ik begrijp je pijn en dat je je keuze resoluut maakte en daar ook aan vast hield. Je kon niet meekomen, was behoeftig maar in je eigen style deed je precies dat. Je had ook hen niet meer nodig. De uitnodiging voor een bruiloft van het ene kind, de uitnodiging die maar deels kwam. Je mocht voor je gevoel weer niet zijn en deelnemen. Wat denkt ze wel, daar in Den-Haag, dat ze de koningin is!
Madurodam bezoek door tante.
En daarboven op, verkeerde woorden, de verschillende verliezen. 1979, tante Hinke is niet meer, hier sterft de band. Ik ken verschillende bij naam, van mijn ooms en tantes, nu blijkt dat ik er ook een aantal totaal niet ken. Dank, wil ik uitspreken voor al het stamboom werk van tante en ome Theo, vind ik hierdoor vijftien kinderen en niet elf zoals ik altijd dacht.
Dan volgt zijn aanvaring over de grafsteen als hij in Friesland deze bezoekt en ontdekt dat deze is gebroken. Het onderhoud was versloft, er moest iets geregeld worden, maar mijn vader vertikte geld te sturen naar iemand waarvan hij wist dat het zou verdwijnen in een bodemloze put. Zijn andere zus had nu eenmaal een reputatie, zoals altijd ligt de waarheid in het midden. Toen hij erachter kwam dat zijn zus in Den-Haag het allemaal wilde regelen sloeg hij de deur hard dicht, terwijl ze eigenlijk hetzelfde doel voor ogen hadden. Ze spannen samen, wat in mijn beleving niet waar kan zijn. Tante en haar zus waren te verschillend, kwa leven en kwa stijl van leven. Op latere leeftijd kwamen pas hun wegen weer samen, de berusting van het leven zorgde daarvoor. Natuurlijk wordt er hier verschillend over gedacht en denkt men het hare of zijne ervan. Ik zag dit ook bij mijn moeder en haar zuster, toen beide mannen waren overleden, hadden ze elkaar om in soort van verstandhouding te leven. Het was goed, maar tja de koppigheid won bij mijn va, de Friese stijfkoppigheid werd er altijd zolang als hij leefde bijgehaald. Ze hadden er allemaal een beetje last van. Het kostte hem bijna zijn broer Siebe. Ware het niet dat hij wijselijk de mond werd gesnoerd door tante Piet en mijn moeder. Wat denkt ze wel…. Hij nam het zich voor, voortaan alles te negeren. Het graf dan maar niet! Zijn Friese trots. Mijn moeder poogde nog wel eens hem op andere gedachtes te brengen. Maar ook zij ving ook bot!
En daar sta ik dan! Kies ik zijn weg, ik voel ook de weerstand, ik proef mijn tantes voorzichtige toenadering. Ze weet wel waarom, toch voel ik de band. 50 ben ik nu en besluit mijn tante een kans te geven. Ik wil haar leren kennen, ze is na tante Pietje (de vrouw van ome Siebe) nog de enige met mogelijke antwoorden in leven. Op deze reis door de familie geschiedenis maak ik contact met allerlei neven en nichten, welke echte cadeautjes blijken te zijn. Natuurlijk is het onmogelijk om een zo compleet mogelijk verhaal over mijn ooms en tantes te maken, alleen stukjes uit hun leven kan ik opnieuw tot leven laten komen. Ik kan het gat niet dichten, maar delen zeker lijmen, wat ik dan nu ook doe. Het verleden is mooi om in te schuilen, immers deze neemt geen keer. Dat fouten gewoon fout waren en beslissingen daarna ook. Wat blijft is het durven om over je trots heen te stappen. Ik gun ieder dit moment. En als het mijzelf al zoveel heeft gebracht dat is het juist dit, wetende dat ik bij anderen oude sloten heb laten openen en wederom het goede terug heb kunnen geven. Ik zou zeggen dit ik mijn doel in het leven is, dat van de ander net een beetje positiever te laten zijn door verbinding te bieden.
Ik vind zoveel overeenkomsten, ik herken mijzelf. De worstelingen en het bovenkomen. Boven het hele spul uitstijgen. De welvaart had daarin natuurlijk ook een rol. De tijd was anders. Het leven anzich. Maar ik merk hoe hard ze heeft gestreden, hoe ze kansen zag en deze nam. Soms bracht het haar ook verdriet. Ze werd in vele ogen Haagse Bluf, snot in de neus. U vraagt wij draaien. Ze heeft net zoals haar broers en zussen mogelijkheden gezien om beter, goeder en sterker te worden. Hoog en droog in Den-Haag. Ver weg van alles.
Precies dat wat ik ook heb gedaan, weggaan en kansen zien en deze benutten. Zat dan alles mee? Zeker niet, ze heeft gevochten en kwam boven. Haar leven stond lange tijd los van Friesland en dat ze het graag wilde laten zien is toch geen schande? De afstand maakte vrij, ze bouwt voor zichzelf met haar man aan haar gouden toekomst. Het kwam omdat ze zelf ook ging werken, niet de huisvrouw wilde zijn. Ze stond hierdoor midden in een actief leven. Naast moeder van twee, een man die zeker niet makkelijk was voor zichzelf en voor haar had de omgeving haar oordeel al lang klaar.
Het is allemaal te verklaren. Als je een huisje huurt Friesland en iedereen op thee uitnodigend omdat het voor de familie deels niet mogelijk is om naar Den-Haag te komen, wordt dit gezien als een daad van de snob uit te halen, kijk mij het eens goed hebben. Zo’n duur huisje, koffie met gebak.
Foei aan hen die dit oordeel maakten, ze had immers manieren opgedaan bij de baronesse en wist heel goed hoe is een juiste gastvrouw moest zijn. Dat het haar allemaal niet in dank werd afgenomen werd keer op keer bevestigd. Logisch dat je dan denkt bekijk het daar allemaal maar. Als het zo moet!
Maar wat ik nu deel is dat ik eigenlijk super trots ben op hoe zij haar leven heeft neergezet en nog steeds doet. Haar kracht, power, soms wellicht bij andere teveel in regie, laat mij zien hoe het was op de heide daar in Friesland. Ik herken haar karakter trekken als ik haar lees, zie haar moeder en het bontje dat ze samen hadden.
De jonge dame.
“Zorg meisje, dat het je goed gaat en dat je beter wordt, je hebt het in je. Volg die weg. “
Mijn Beppe Janke ten voeten uit. Weten wat je wil en ervoor gaan.
“Wat voor weer zou het zijn in Den Haag,
Als ik weg ben, voorgoed uit dit Friese land, liefst In een bungalow dicht bij het strand. Waar de mensen niet guur zijn en onfris. Ondanks hoe schoon de heide bloeit. Ooit kom ik naar het Friese land terug. Misschien ben ik dan ook eens niet zo fris en soms presenteer ik mij dan koel. Dat anderen mij niet begrijpen en doen oh zo kil maar dat ik erboven sta toon ik alleen maar mijn wil. Als zender en ontvanger niet gelijk staan afgesteld, is er geen begrip. Mag je haar verwijten vrij te zijn, zichzelf te laten groeien. Alleen de jaren kunnen wonden laten helen, bruggen laten slaan, zo kan ik nog wel doorgaan!”
“Wat voor weer zou het zijn in De Haag, waar een boerendochter zelf de baronesse thuis mag zijn” Wat voor weer zou het zijn in Den Haag…Den-Haag. Den…..-Haag.
Maar nu gaan wij toch beginnen aan de reis van ons Antje, Ans, An. Ze is geboren op 12 oktober 1932 in Ureterp als mede haar zuster Alie. Ze is het 15de kindje en tevens jongste dochter van mijn Pake Klaas en Beppe Janke. Wat wilde ze graag worden?
Kapster, dat leek haar een goed beroep. Samen met moeder op gesprek voor werk. Nou zo’n dame wensten ze wel in de salon. Toen Beppe Janke, vroeg wat het meisje zou gaan verdienen antwoorden ze, niets. Niets! Ze mag het vak leren. Daar was Beppe niet zo blij mee, ze had het geld hard nodig. Zo gezegd zo gedaan daar gingen de dames er maar weer vandoor.
Haar vader komt te overlijden en broer Johannes wordt teruggehaald uit Duitsland om kostwinner te worden, ze vind bij hem dan ook een tweede thuis. Ze heeft dan ook een speciale band met haar broer en zijn gezin, waar ze zich ook na het overlijden van haar broer Johannes altijd welkom voelde.
Door het overlijden van een andere broer heeft ze haar geloof ontvangen. Ze helpt haar moeder ook als kind de psalmen te leren, dat was geen gemakkelijke opgave, omdat Beppe Janke niet kon schrijven en lezen. Maar hij moeder slaagde en zo ook de vier jongste kinderen.
Ons tante ging bij het sjieke Tjaarda werken in Oranjewoud, kijk dat waren nog eens tijden en ze snuffelde aan al het goede van het leven. Als je nu Tjaarda opzoekt, je kunt er nog verblijven, maar van de grandeur van toen is niet veel meer over. Toch zo dichtbij de landgoederen en de adelijke families moet er toch iets zijn geweest waardoor ze anders was dan de overige heide hippers. Ze had kwaliteiten en groeide in haar kracht en kennis.
Er kwam een mans persoon in haar leven, voor haar gevoel een prins. Hij was een type waar je misschien wel mee thuis zou durven komen. Hij kwam van ver, dat helpt natuurlijk ook. Nu denken jullie ome Theo. Maar niets van dat al. Deze jonge man kwam helemaal uit Driebergen aanbeland in Friesland voor een vakantie in het Oranjewoud. Thuis gekomen verteld ze haar moeder, het zal het zal. Dan moet je het maar onderzoeken. Als het zo is, dan is hij het. Niet veel later komt hij weer er blijkt een klik over en weer. Hij had van dat prachtige donkere haar met krullen. Hij reikt haar een briefje, er wordt een dienstmeisje gezocht.
Zou ze het thuis vertellen dat ze werk heeft gevonden? Ze werkte als bediende in het een hotel waar ze haar niet kwijt wilde maar An had hele andere plannen en gedachtes. En gaat werken voor de Baron, natuurlijk dik ik lekker de feiten aan en speel wat met de volgordes van dienstbetrekkingen, dat maakt het verhaal veel leuker om te schrijven.
Ik hoor haar al foeteren: “Jongen, had ik je niet gezegd dat…! Ik zal meteen mijn antwoord schrijven dat ik de meest sappige stukjes heb weggelaten maar met alle liefde toe zal voegen! Dikke TUUT.
Ze kiest voor het laatste en volgt haar hart. Natuurlijk krijgt ze haar betrekking bij Baron Van Randwijk In Driebergen of eigenlijk is dat Rijsenburg, heb je haar voorkomen wel eens gezien? Het zal haar zeker geholpen hebben dat ze op het Oranjewoud werkte en de adelijke families elkaar natuurlijk goed kenden.
Wie zal het zeggen en heeft er een telgram over en weer haar wel geholpen. Is dat niet een romantische gedachte op zich? Maar zoals het met kalverliefdes soms ook kan gaan op afstand blijkt deze niet bestand dichtbij. De liefde bekoelt al snel, nooit zal ze mevrouw de Kruif worden. Maar goed ook, wij weten nu dat ze meer dan 50 jaar getrouwd zal zijn met ons ome Theo. Als je 50 jaar getrouwd bent en elkaar nog kunt verrassen, dan zit het wel goed!!
Witte anjers waren helemaal in.
Antje werkte voor Baron van Randwijk in Driebergen, toen Beppe Janke overleed is ze terug gegaan naar Friesland, ze zorgde er voor Pake Rijnders, Siebe en Tjalling. Aal was al gevlogen. Toen Pake Rijnders bij Johannes ging wonen en Siebe verkering kreeg was het tijd op terug te gaan, bij de baron was ze welkom, echter wilde ze graag opslag maar deze bleef uit. Ze koos ervoor om in de bediening te gaan werken, op het zelfde adres als haar zusje die als kamermeisje er werkte. Hier komt mijn moeder in het plaatje en is op dat moment vriendin met zus Alie.
De ontmoeting met ome Theo was ook wel weer zo’n moment. Daar op een terras in Doorn. Het mooiste meisje van het terras dat zei en zag hij. Daar maakte hij werk van. Ze zag wel wat in deze jongeman in uniform, haar marinier en als ze terug zou komen nog dezelfde avond, werd zij zijn vrouw. Hij hield woord en omdat hij uitgezonden zou worden naar Nieuw-Guinea trouwde ze in 1952 en werd mevrouw Koenraads. Ze trouwde op dezelfde dag als haar zus Aaltsje in Heerenveen.
50 jaar gehuwd
Ome Theo is zijn ouderlijk thuis ook ontvlucht, je noemt dit nu een rugzakje en ging op 17 jaar bij de marine, later heeft hij in Den Helder het vak van elektromonteur gevolgd. Hij was geen spraakzame man en had ook moeite met zijn gevoelens. Op hun 50 jarige bruiloft sprak hij een dankwoord uit naar zijn Anstje. Iets wat hij nooit deed. Hij bleef haar op die manier altijd een beetje verrassen. Toch jammer dat mijn ouders later niet meer met elkaar omgingen. Ome Theo hield ook een stamboek bij welke ik meerdere keren kon toepassen en toetsen. Denk dat wij elkaar wel hadden gevonden.
Nog even terug naar de baron of eigenlijk de baronesse. Hoewel tante al gewerkt had bij hotel Tjaarda, waren de omgangsvormen en manieren niet geheel volgends de geldende normen. De baronesse zag het als haar taak, de jonge dame te laten zien dat het ook anders kon. De tafelmanieren, de uiterlijke verzorging en de etiquette. My fair lady in de dop. Dat ze deze manieren mee terug neemt naar Friesland en probeert haar familie deze ook bij te brengen, tenslotte een beetje beschaving is wel op zijn plaats. Dit zorgt ervoor dat ze met haar beste bedoelingen een bijnaam krijgt.
De baronesse uit Den-Haag, ons Antsje.
Ik moet er vreselijk om lachen dat mensen niet verder konden kijken dan hun dopheide neuzen. De afgunst alleen al en hoewel ik zeker kan voelen dat het haar pijn heeft gedaan al deze jaren, nodig ik haar hierbij uit om hartelijk mee te lachen met mij. Wel done girl!
Maar tja, die Friezen hebben hun oordeel en daar komt praat van. En de tijd tikt verder, make-up, tasje, jasjes en lakschoenen komen allemaal in de mode. En omdat ze nu geen meisje van de heide is ontstaat er steeds meer een bewuste vrouw, die haar tijd ver vooruit is gegaan. Haar nieuwe normaal zeg maar. Delen van de familie hebben er een oordeel over, maar zegt dit niet veel meer over hen dan over haar! Er doen zich vrouwen aan in de levens van haar boers, ook hier spreekt er een oordeel, Wie denken ze wel dat ze zijn, ooit deed ze er samen met haar moeder ook hartelijk aan mee, als een een meisje van een van haar boers op de bus blijkt te zitten en later wordt voorgesteld. Nu staat ze erboven en is het niveau ontgroeid. We lachen het maar een beetje weg zij van 88 en ik van 50.
Wat voor weer zou het zijn in Den Haag
Zijn de bomen al groen op het plein
O wat zou ik verschrikkelijk graag
Een moment op het Buitenhof zijn
Langs de Poten te gaan
Voor de schouwburg te staan
Het is niet nodig maar het lijkt me zo fijn
Een kwartiertje is al wat ik vraag
Ik verlang naar mijn eigen Den Haag
Ik verlang zo naar Den Haag
Den Haag, Den Haag.
Ze krijgt twee prachtige kinderen, waarvan ze helaas ook haar verdriet moet dragen toen haar dochter overleed. Ze spreekt weinig over haar dochter, maar je voelt haar gemis. Ze heeft de rijkdom van kleinkinderen ook mogen ontvangen.
Tante heeft altijd gewerkt, en zoals ze zelf zegt dat heeft ervoor gezorgd dat ze nu zo goed is en actief en geen huisvrouw is geworden. Ze was gewenst en geliefd en haar harde werken was zichtbaar. Ze heeft altijd met veel plezier gewerkt en stond midden in het leven. Ze hadden het goed in hun leven. Op een keer kwam haar broer Jouwert, waar ze niet echt een band mee had aan de deur, toen ze koffie ging zetten en terug in de kamer kwam, stond hij in de kasten te neuzen. Wat ben je aan het doen? Zijn opmerking was, zo je hebt het goed op stel. Zoiets doe je toch niet, ergens in mij komt dit mij bekend voor. Hij was bij kennissen en kwam helemaal niet bij haar op visite maar kwam louter checken of ze er goed bij zat. Dat is ook weer typisch voor een Hoekstra. Je kunt niet met iedereen vriend zijn!
Tante ging vaak fietsen, ze hebben ook nog de elfstedentocht gefietst. Natuurlijk stil staan op de bekende Friese punten en bruggen. Ze deden ook Aal aan in Leeuwarden en kregen een lekke band. De twee Theo’s zijn samen de band gaan plakken en gingen op weg. Grappig en toevallig dat de zussen elke een Theodorus hadden uitgezocht! Ook op locatie een keer op de terugreis naar Den haag vanuit Duitsland verloren ze de drager en fietsen op de brug bij Utrecht..er was een onderdeel afgebroken. De fietsen stonden rechtovereind op de weg. File tot gevolg! Een drama, dit is een scene uit een film. Ik weet nog dat mijn vader hiervan hoorde…Komen ze langs Utrecht en komen ze niet eens even aan! Weer een teken dat hij er klaar mee was.
De behuizing was in die tijd ook erg krap en ome Theo besloot in het verre buitenland uit naam van tante een beklaag brief te schrijven dat het in de na dagen van de oorlog het toch een schande was. Een vrouw waarvan haar man diende met jonge kinderen steeds haar kinderen naar Friesland moest doen terwijl het leven en werken in Den-Haag zich afspeelde.
Tante weet nog goed, ze verbleef bij haar oudere zus Hinke op dat moment. De brief was gericht aan zijne koninklijke hoogheid prins Bernard, het antwoordt kwam ook uit zijn naam en rap daarna kon ze een grotere woning betrekken. Ze had de brief niet zelfs geschreven, maar zo leek het wel. Geholpen door de Prins begeeft ze zich opnieuw in adelijke kringen. Met een beetje spot natuurlijk. De koninklijke familie heeft met meerdere broers van haar een bondje gehad, ze komen te pas en te onpas voor of langs in mijn beide familie lijnen. Ik zeg niet voor niets, ik ben opgevoed om te dienen aan het hof.
Nu ook ome Theo is overleden, al weer zo’n twintig jaar geleden, meen ze dat ze alleen verder door moet. Ze zoekt nog altijd de weg naar buiten, connectie maken is waar het om draait. Regelt haar zaken gewoon zelf. Haar zoon Leo wil ze daarin niet belasten en ze heeft het zo altijd al gedaan. Niet stil staan, niet achterom kijken. Voorruit, denk aan al het moois dat nog komen gaat. Ik vind het wel een mooie gedachte, het zien van haar wilskracht. Welke ik ook in mijn Va zag, onvermoeibaar door gaan. De passie en houden van het leven. Ik hoop dat ondanks het enorme gat van zoveel jaren ik nog wat langer van haar mag genieten. En zij van mij.
Ik kan nu zoveel meer vertellen over mijn tante die er altijd niet bij was, maar toch in naam vaker voorbij kwam dan gebruikelijk is. Ik houd haar uitspraken bij, noteer wat ze mij heeft verteld. Hoe ze deelt over mijn va, historisch fouten en feiten.
Tante weer aan de lijn, 1 feb 2021, was weer gezellig en gelachen, ook wel over anderen gesproken/geroddeld waar ze een band mee heeft en waar mee niet. En zoals altijd als ze op stoom is komen er verhalen, haar geheugen is heel goed.
Tot snel tante An, met de finesse van de Baronesse.
Ik geniet zo van deze foto, herken mijn va in haar. Aan zee.
In mijn blogs, “Reizen door Friesland, aan de hand van mijn vader en De Heide Kinderen, verwees ik naar mijn reis door Friesland. Hieruit vloeit de volgende serie: “De groeten uit…”
Zoals ik al aangaf, ik deed de heide en het bos bewandelen. Lekker lopen dwalen. Helemaal aan de andere kant gekomen bij de Tjongerdelta, daar wacht mij nog een verrassing. Vanaf de hoge uitkijktoren de ‘Tjongertoer’ aan de Tjongervallei aan de zuidkant van het Ketliker Skar zijn de Tjongerdellen prachtig te overzien. Ik dacht nog een tienertoer ofzo maar in het fries is Toer toren, grappig de taal ! Mijn benen geven aan, een toren beklimmen zucht…toch beklim ik de Toer, wat een gelukje is dit zeg. Ik besluit hier dan maar even wat te eten en drinken het is al 3 uur en ik moet nog terug.
Het uitzicht
Straks wacht nog Nieuwe Horne, Oude Horne en zo meer en wat ik toen nog niet wist ook nog een toetje in de vorm van de Kiekenberg. Als de heide bloeit, het boek wat kwa verhaallijn beetje dun was omschrijft zo goed het gebied, ik kan de bewoners er bijna aanraken. Hun klompen en lompen en lange onderbroeken ruiken die wel uitgekookt moesten worden van het dragen.
De Kiekenberg met zwerfkei
Toch geen bewoners te bekennen. Ik ben hier alleen zo maar op een door de weekse dag. Ik geniet van de rust en stilte.
Het gebied
Na de beklimming en de late lunch uit mijn rugzakje, ga ik beginnen aan de terug weg, net iets anders dan de heen wandeltocht. Het gebied is mij nu helemaal duidelijk, als ik het er straks over ga hebben en men vertelt over vroeger kan ik ze nog beter begrijpen.
In Oude en/of Nieuwe Horne woonde ook familie, een oom, Jouwert. Op het moment van schijven en bezoeken wist ik dat nog niet. Hij is al even uit de tijd. Voor mij een van de onbekendste families.
Wat moet ik met al deze informatie, voorlopig is het voer om blogjes te vullen. De mensen, de hoofdrolspelers vallen elk op hun plaats, in tijd en geschiedenis. Het begint een boekwerk op zichzelf te worden. De oude zandheuvels staan nu bossen op, de weg die vader aflegde naar school is hoogstwaarschijnlijk allang geen luizen padje over de heide. En in het laatste stuk lopen, passeer ik je vlierbesstruiken, blauwbessen, ik houd er van.
De route om te wandelen
Daar is het dorp weer in de verte en mijn fiets. Niet meer lopen mijn benen zijn er moe van. Dag Katlijk, dag. Via de Breedsingel weer naar de Schoterlandseweg maak ik nog een turn, de vallei opnieuw in. Ik fiets een stukje op langs of met de Tjonger. Allemamagies…mooi hier. Siebes bosje en dan de Kiekenberg. Daar waar de grote zwerfkei ligt. Die ken ik ook, alleen ligt de mijne in mijn vaders verhaal in Amersfoort. Zo ook is deze cirkel rond.
De Kiekenberg is het hoogste punt in de omgeving van Nieuwehorne, Oudehorne. Oorspronkelijk gaat het om 2 rivierduintjes: de grote en de kleine Kiekenberg. Deze stuifduinen, waar al rond 11.000 v. Chr. menselijke bewoning moet zijn geweest, boden bescherming tegen het soms hoogstaande water uit rivier De Tjonger. De Tjonger was vroeger een natuurlijke grens.
Tjonger
Gek en gelukkig hebben wij de foto’s nog, iets zegt mij dat het zo goed is. Ik heb gevonden, wat rest is een hoop ruimte voor nieuwe dingen en wat ik nu werkelijk wil met dit alles. Morgen is de laatste dag voor nog een aantal stops.
Horne
Op de rotonde zwaai ik naar het huis van Neef Henk, dag Tante Hinke, bij de splitsing denk ik, ach nichtje Ynske, dit was waarschijnlijk de enige keer dat ik bij de op de thee was. Ik weet je hebt heel veel kennis en foto’s van de familie die het waard maken je opnieuw te bezoeken. Ik besluit het over te laten aan haar kinderen om dit alles te delen. Het zwart gebeitst huisje op de hoek, ik ben bijna in de B&B. De fiets zet ik in het bakkersschuurtje. Vreemd eigenlijk hoezo een bakkersschuurtje bij zo’n grote boerderij.
Bakkersschuurtje
Er gaan altijd vragen zijn, altijd, maar moet ik alles weten. Nee, ik weet genoeg en een warme douche doet wonderen. Tot morgen.
Beelden van een verleden, opgeslagen bestanden. Nog even en wij gedenken en vieren vrijheid.
Maar wat is verleden als de personen die het hebben doorstaan er weldra niet meer zijn? Ons kunnen vertellen hoe het was om slachtoffer te zijn of honderden kilometers doden marsen moesten lopen. Opgesloten te zijn, vernederd en te leven in angst. De gehele periode denken aan de smaak van bananen, maar bloembollen en zoute brij moeten eten. Gezien hebben hoe buren, vrienden en familie weggevoerd werden. De huizen leeggeroofd werden. Hoe ze wellicht zichzelf daar schuldig aan gemaakt hadden. Geheimen tot op het laatst onuitgesproken. De goede en de fouten, elk als getuige onder vreemd bewind.
Hoe wij onze vrijheid nu beleven, op basis van hun beelden en gevoelens, getuigenissen uit het verleden. Nog even en er zijn geen ooggetuigen meer die wij kunnen horen, zien of aanraken. De laatst levende zijn berecht of de dans ontsprongen. Het lot heeft lasten zwaar laten dragen.
Gedenken in vrijheid, gedenken wij.
Gedenken is noodzaak, zo voorkom je de herhaling, verkettering en vervolging. Samen komen is samen zijn, als één. Een vuist maken tegen het kwaad en de onmacht het hoofd bieden.
De toekomst kent geen verhalen, geschiedenis of misdaden. De toekomst maken wij nu. Vrijheid voor iedereen. Denk deze dagen eens aan onze laatste ooggetuigen, de stille krachten en wateren. Dankzij hun verslagen weten wij: “Dit nooit meer.”
De titel van een boek van Sir Ian Kershaw, wat een onderzoek heeft deze man gedaan om dit werk te maken. Zelden raad ik echt een boek aan, het is geen gemakkelijk boek. Alle feitjes en dat zijn er veel, leiden naar de ondergang van Hitlers Duitsland. Het laat de geschiedenis zien, hoe het Duitse volk als het ware ook gevangen zat onder zijn macht. Hoe propaganda gevoerd werd en anders denkende in de kiem gesmoord en vermoord werden. Hoe het Duitse volk niet waardig was onder zijn bewind. Het toonde mij een uniek gedeelte over de oorlog, die ook ons land zo in haar greep had. Over de bittere strijd die gevoerd werd op twee fronten, wat angst met een volk kan doen. De gruwelijke zaken, van plunderingen, verkrachtingen, zonder verweer ter plaatse worden omgebracht. De dodenmarsen van duizenden, ik werd er angstig van. De heimat, je thuisland, voor das volk! Das volk, als ik het zo lees gevangen in de idialogie van een handje vol.
Ik heb al veel over de tweede wereld oorlog gelezen en gezien. Probeer het ook te bekijken van verschillende kanten. Het heeft mij in haar greep, soort van spons. Meer dan zeventig jaar na dato, het is tijd om ook andere zijdes aan het licht te laten komen. Hiermee wil ik benadrukken geens zins achter deze idialogie te staan. Maar juist aan te geven, meer en meer inzichtelijk te maken hoe het is ontstaan en ik de wens uitspreek dat er in mijn leven nooit een moment aanbreekt ik in zo’n dergelijke oorlog terecht mag komen. De mens, een mens, een gedachte…ik ben er stil van…
Meer dan twintig jaar geleden, ik was net gestart met een nieuwe baan kwam jij binnen lopen, je was ook nieuw, net een paar weken na mij. We raken aan de praat, wat bleek wij kwamen uit dezelfde regio en waren ook verhuisd om in het westen te komen werken. Wij hadden lol samen, later vroegen collega’s wel eens: zijn jullie broer en zus?. Wat lijken jullie op elkaar, inderdaad wij hadden dezelfde humor, grapjes en dezelfde fouten die wij keer op keer maakte. Wij kregen een band. Woorden werden onnodig, een blik, een oogopslag was genoeg. De eerste keer bij jou thuis wat hebben wij gelachen, helemaal blauw dat ik je opsloot op je balkon. Samen gingen we op pad, steeds gek en onbezonnen. Onze wegen gingen toch iets uit elkaar, je ontmoete ik nam afscheid van mijn relatie. Wij waren er echt voor elkaar. Op het werk gingen wij elk een andere weg, zodoende sprak ik je minder maar door aanpassingen kwamen wij weer bij elkaar te werken, het voelde als gister. De sfeer in het bedrijf werd steeds zwaarder, jij besloot als eerste weg te gaan een nieuwe kans te benutten, ook deze kansen vonden zich een weg naar mij. Je ging verhuizen, de prijzen waren hier gewoon te hoog, daar ging je. Ik bezocht je nog een keer in je nieuwe huis, maar die stad ik kon het er niet mee worden. Wij gingen op SMS voet verder, sommige weken wel meer dan 150. Je leven ging door je ging stappen je leefde, genoot, deed gek en maakte weer nieuwe liefde aan. Zo verging het ook mij, wij hadden steeds minder contact, Maar toch als de telefoon ging, was het als gister, beide in hetzelfde gevoel. Door je werk kwam je weer dichterbij, je had hulp nodig met zoeken naar woonruimte, ik maakte opnieuw tijd voor je, samen vonden wij een huis, dat werd je nieuwe thuis. Samen waren we niet meer helemaal een, je was harder geworden, ik meer mijzelf. Je vroeg steeds meer hulp, maar waar was jij eigenlijk toen ik de jouwe zo nodig had. Je had het niet gezien of gevoelt. Ik huwde je was mijn getuige, het voelde gewoon zo, je was apetrots maar toch voelde ik die dag dat je niet aansloot, niet bij de familie en bij de overige vrienden, je leefde in je cocon. Ik besloot het zo te laten. Ik genoot ervan om je weer dichtbij mij te hebben. Soms belde ik, je was druk, je had geen tijd. Je kreeg een nieuwe liefde, je vertelde mij dit pas veel later. Eigenlijk toen ik erachter kwam dat je samenwoonde brak er iets, was je bang geweest voor mijn oordeel. Het was jouw keuze te gaan voor deze man. Als ik bij je langs kwam was hij niet thuis, ik verwende je zoals altijd. Het was of hij er gewoon niet was. Je moest mij iets vertellen, je was zwanger hij wilde het zo graag, hoewel ik wist dat je nooit moeder had willen worden. Je begon voor mij te denken, vulde mijn mening in, je dacht dat ik veroordeelde. Meisje, de keuzes die je in je leven maakte zijn de jouwe, ik heb jouw lieve dochtertje voor geen goud willen missen. Wat een schatje was ze, ik voelde mij soms papa. Er kwam een verhuisbericht, jij en je man hadden een nieuw huis gekocht, weer vroeg jij om hulp, hij had twee linker handen, maar dit keer zei ik nee, ik voelde mij er niet meer thuis. We gingen nog wel samen uit eten, elke jaar twee keer, wij spraken over de levens die wij leiden. Verschilde steeds van inzicht, weer oordeelde je, weer vergaf ik het je. Elk jaar werd een keer per jaar, elke keer als jij mij iets verzocht zei ik nee. Verjaardagen werden kaarten, kaarten werden Sms, onbeantwoord.
De laatste keer belde ik je, ik vroeg waarom geen bericht, je antwoorde: “als het alleen daaromgaat”. Het was stil aan mijn kant van de lijn, ik stelde voor laten wij afspreken om te gaan eten.
Een half jaar later kwamen wij samen, onze keuze, was het onze wens? Ik zou het niet kunnen zeggen. Vorige jaar waren wij uit eten, onze gespreken waren heftig, wij deden niet voor elkaar onder. Standpunten waren al te ver uit elkaar gegroeid. Een samen komen met oude collega’s en een vurige sms van jouw kant, lieten mij inzien, jongen neem wat afstand, je geeft en geeft alleen maar.
De eerste vakanties deelden wij niet meer verhaal, kwamen niet meer bij elkaar over de vloer. Mijn verjaardag volgde en geen bericht, te druk, dochter, man en wat nog meer. Ik vergat de verjaardag van je dochter, voor jou de bevestiging dat ik werkelijk zo dacht als je altijd had gedacht. Ik voelde de leegte vooral, ik moet voor mijzelf kiezen.
Gisteren was een dag zoals alle jaren, alleen jij bent niet meer onderdeel van mijn leven. Was het onze keuze, was het onze wens? Ik zou het niet kunnen zeggen. Het was jouw verjaardag, ik ben de hele dag met je bezig geweest, de hele tijd aan je gedacht. Het zal nog wel wat jaren duren voordat ik dit gevoel ga kwijt raken. Vandaag kwam er geen reactie, wij hebben afscheid van elkaar genomen, geen kaart, geen telefoon het is stil geworden.
Ik wil je met deze blog eren, je bedanken voor de prachtige tijd en echt de keuzes die je maakte heb ik respect voor. LIEF alle goeds.
Walt's Hoekje 